Wanneer een zzp’er eigenlijk de taken van een werknemer op zich neemt, heeft dit aanzienlijke juridische implicaties. Als werkgever dien je namelijk rekening te houden met zaken zoals vakantiedagen, loondoorbetaling bij ziekte en het afdragen van loonheffingen. Met de aankondiging van de Belastingdienst om vanaf 1 januari 2025 (en bij voorkeur eerder) weer strikt te gaan handhaven op schijnzelfstandigheid, wordt het nog belangrijker om jezelf als opdrachtgever goed in te dekken. In deze blog bespreken we de nieuwe regels en de impact van deze handhaving op zzp’ers en hun opdrachtgevers.
Schijnzelfstandigheid zzp: wat is dat?
Schijnzelfstandigheid bij zzp’ers doet zich voor wanneer de aard van de samenwerking tussen jou als opdrachtgever en een zzp’er meer lijkt op die van een werkgever-werknemer relatie (dienstverband).
In dergelijke gevallen wordt de zelfstandige in feite behandeld als een werknemer, maar wordt deze ten onrechte als zelfstandige ingehuurd.
Dit kan leiden tot problemen zoals het ontduiken van socialezekerheidsbijdragen, belastingen en het niet verstrekken van arbeidsvoorwaarden die normaal gesproken gelden voor werknemers (vakantiedagen, doorbetaling bij ziekte, ontslagbescherming, enzovoorts). In deze context maakt het overigens geen verschil of er wel of geen intentie is om een dienstverband aan te gaan.
Wat zegt de Belastingdienst over schijnzelfstandigheid?
Volgens de Belastingdienst is er sprake van schijnzelfstandigheid indien iemand zich presenteert als een zzp’er terwijl er, volgens het Nederlandse arbeidsrecht, sprake is van een dienstverband. Om te beoordelen of er sprake is van een zogenaamd ‘verkapt dienstverband’ gaat de Belastingdienst de volgende criteria af:
- Loon: Wordt er een vast bedrag betaald aan de zzp’er, vergelijkbaar met een werknemer (salaris)?
- Persoonlijke arbeid: Is de zzp’er verplicht om het werk persoonlijk uit te voeren, of kan de opdracht worden uitbesteed aan anderen?
- Gezagsverhouding: Bestaat er een hiërarchische relatie waarbij de opdrachtgever instructies en aansturing geeft aan de zzp’er, vergelijkbaar met een werknemer?
Als deze criteria worden vervuld, betekent dit dat de zzp’er eigenlijk als een werknemer wordt beschouwd volgens de wet. In dat geval moeten er loonbelasting en sociale premies worden betaald.
Wet DBA, modelovereenkomsten en handhaving
Sinds de invoering van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA) in 2016 zijn opdrachtgevers en zzp’ers samen verantwoordelijk voor het bepalen van hun arbeidsrelatie. Deze wet heeft tot doel duidelijkheid te scheppen over de status van zzp’ers en hun relatie met opdrachtgevers. Dit houdt in dat beide partijen gezamenlijk moeten vaststellen of de zzp’er als werknemer of als freelancer werkzaam is. De Wet DBA heeft grote invloed gehad op de Nederlandse arbeidsmarkt en heeft geleid tot (heel veel!) discussies over de rol van modelovereenkomsten en de handhaving van de wet.
Modelovereenkomsten van de Belastingdienst
Modelovereenkomsten van de Belastingdienst zijn ontworpen om de rechtsonzekerheid enigszins te beperken. Als je zo’n modelovereenkomst gebruikt, zou je normaal gesproken mogen aannemen dat de zzp’er echt zelfstandig werkt en er geen sprake is van een dienstverband. Het vervelende is alleen dat de Belastingdienst hierover geen garanties geeft.
Afschaffing ‘vrije vervanging’ modelovereenkomst
De afschaffing van de ‘vrije vervanging’ modelovereenkomst heeft veel aandacht gekregen, vooral door het Deliveroo-arrest. In dit arrest wordt het persoonlijk verrichten van arbeid niet langer als een doorslaggevend criterium beschouwd bij het vaststellen van een dienstverband. De Hoge Raad legt uit dat, hoewel de verplichting om het werk persoonlijk uit te voeren zeker kan meewegen, het niet het enige criterium is bij het bepalen of er sprake is van een dienstverband. Andere factoren, zoals de mate van vrijheid in de uitvoering van het werk en de verhouding tussen opdrachtgever en zzp’er, spelen ook een rol.
Als reactie hierop is de Belastingdienst vanaf 1 januari 2024 gestopt met het aanbieden van modelcontracten voor vrije vervanging.
Wet dba handhaving
Hoewel de Wet DBA al geruime tijd van kracht is, heeft de Belastingdienst tot nu toe nauwelijks gehandhaafd. Volgens het handhavingsmoratorium kon de Belastingdienst alleen optreden tegen schijnzelfstandigheid in gevallen van kwaadwillendheid of wanneer opdrachtgevers en zzp’ers expliciete instructies van de Belastingdienst negeerden. Maar daar komt binnenkort dus verandering in.
De Belastingdienst heeft aangekondigd dat het handhavingsmoratorium zal worden beëindigd, uiterlijk op 1 januari 2025, en dat er actief gaat worden gehandhaafd op schijnzelfstandigheid.
Dit betekent dat de Belastingdienst strenger zal optreden tegen schijnzelfstandigheid en dat opdrachtgevers en zzp’ers zich meer bewust moeten zijn van de regels rond arbeidsrelaties.
Het is daarom van groot belang voor bedrijven en zelfstandigen om hun arbeidscontracten en praktijken zorgvuldig te herzien en ervoor te zorgen dat ze voldoen aan de wettelijke eisen om mogelijke boetes en sancties te voorkomen.
Nieuwe wet dba
Zoals gezegd, is het voor opdrachtgevers en zzp’ers cruciaal om zekerheid te hebben over het type arbeidsrelatie die ze met elkaar aangaan. Hoewel de Wet DBA duidelijke richtlijnen probeerde te geven, heeft de wet niet de gewenste duidelijkheid gebracht en heeft het geleid tot veel onzekerheid en verwarring.
Daarom wordt er momenteel gewerkt aan een nieuwe wet (Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden), die meer helderheid en duidelijkheid moet bieden aan alle betrokken partijen. De verwachting is dat deze nieuwe wet in 2025 in werking treedt.
Ook over deze nieuwe wet is echter al veel te doen (dat blijkt wel uit de hoeveelheid reacties op de internetconsultatie). De nieuwe wet zal er hoogstwaarschijnlijk toe leiden dat een samenwerking tussen een zzp’er en een opdrachtgever sneller als een dienstverband wordt beschouwd. Dit kan grote gevolgen hebben voor zowel opdrachtgevers als zzp’ers, aangezien het de aard van hun relatie en de manier waarop zij hun werk uitvoeren verandert.
Nieuwe regels zzp 2024 – 2025
De nieuwe wet heeft als doel schijnzelfstandigheid tegen te gaan en meer duidelijkheid te creëren door het gezagscriterium (‘werken in dienst van’) te verduidelijken. Bovendien wordt een wettelijk vermoeden ingevoerd dat werkenden met een uurtarief lager dan € 32,24 per uur hun werkzaamheden uitvoeren op basis van een arbeidsovereenkomst.
De nieuwe wet benadrukt dat drie essentiële factoren van belang zijn bij het bepalen of er sprake is van een dienstbetrekking of een freelance-relatie:
- Werkinhoudelijke aansturing: De werkgever kan instructies geven over de uitvoering van taken, die de werknemer moet opvolgen. Ook heeft de werkgever de bevoegdheid om het werk van de werknemer te controleren en indien nodig in te grijpen.
- Organisatorische inbedding: De werkzaamheden worden verricht binnen het organisatorisch kader van de organisatie van de werkgever, waarbij ze behoren tot de kernactiviteit en een structureel karakter hebben. Bovendien worden deze werkzaamheden zij-aan-zij uitgevoerd met andere werknemers die vergelijkbare taken verrichten.
- Eigen rekening en risico: de werkende verricht zijn/haar werkzaamheden niet voor eigen rekening en risico.
Belastingtechnische gevolgen bij een verkapt dienstverband
Als er sprake is van een verkapt dienstverband (en de zzp’er dus eigenlijk een werknemer is) moet je rekening houden met enkele fiscale risico’s. Denk hierbij bijvoorbeeld aan mogelijke naheffingen voor loonbelasting en premies volksverzekeringen. Ook kunnen er boetes worden opgelegd wegens het niet naleven van de verplichtingen rondom loonheffingen. Daarnaast kunnen zowel de opdrachtgever als de zzp’er te maken krijgen met correcties en navorderingen van de Belastingdienst.
Arbeidsrechtelijke gevolgen bij een verkapt dienstverband
Naast fiscale gevolgen kunnen er ook arbeidsrechtelijke consequenties zijn bij een verkapt dienstverband. Zo kan de zzp’er bijvoorbeeld aanspraak maken op werknemersrechten en -voorzieningen, zoals minimumloon, vakantiedagen, ontslagbescherming en pensioenregelingen. Ook daarom is het echt ontzettend belangrijk om jouw relatie met de zzp’er correct te kwalificeren.
Schijnzelfstandigheid met zzp’er voorkomen? Tips:
- Zorg voor een duidelijke schriftelijke overeenkomst waarin de afspraken tussen jou en de zzp’er helder worden vastgelegd.
- Vermijd langdurige samenwerkingen of samenwerkingen voor onbepaalde tijd die de indruk kunnen wekken van een vast dienstverband. 1 januari 2025 als einddatum aanhouden, kan in ieder geval verstandig zijn in het kader van de nieuwe wet die eraan komt.
- Geef de zzp’er de vrijheid om zijn of haar werk zelfstandig te organiseren en uit te voeren, zonder gedetailleerde instructies.
- Ga eens eerlijk na in hoeverre de zzp’er op een werknemer van je lijkt. Doet deze vergelijkbare taken als een werknemer? Neemt de zzp’er deel aan teamuitjes en bedrijfsevenementen? Ontvangt de zzp’er een vergoeding die vergelijkbaar is met die van werknemers? Werkt de zzp’er net zoveel uren als een werknemer?
- Voorkom dat de zzp’er financieel te afhankelijk wordt van jou als opdrachtgever. Als de zzp’er bijvoorbeeld geen andere opdrachtgevers meer heeft naast jou, kan dit wijzen op een verstoorde balans in de relatie.
Juridisch advies beoordeling arbeidsrelatie zzp’er
Om onnodige risico’s te voorkomen, is het slim om op tijd te evalueren of de zzp’ers die je inhuurt mogelijk eigenlijk in dienstverband zouden moeten zijn. Vaak is het verstandig om deze beoordeling aan een gespecialiseerde jurist over te laten.
Onze legal counsels zijn er om je hierbij te helpen. Neem gerust contact met ons op voor meer informatie.
