Search
Close this search box.

Auteursrecht, copyright

Wil je jouw auteursrecht beschermen of juist exploiteren? Onze IP-juristen helpen je graag bij het maken van de juiste keuzes en het opstellen van de benodigde documenten. 

Wat is het auteursrecht (copyright)?

In artikel 1 van de Auteurswet staat: “Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld”. 

Tsja, zoals je ziet stamt de Auteurswet niet uit het jaar 2023 (maar uit 1912 – voor de nerds onder ons). Dat maakt het allemaal soms onnodig gecompliceerd. Eigenlijk is het auteursrecht namelijk helemaal niet zo abstract als het misschien lijkt. Zonder dat je het waarschijnlijk weet, ben je dagelijks in contact met het auteursrecht. Of je nou die social media-post deelt, een inspirerende quote overneemt van Nelson Mandela, een fotootje van Google plukt of vergeet credits te geven aan die open source developer… je bent in aanraking met de Auteurswet.

Hoe ontstaat auteursrecht?

Het ontstaan van het auteursrecht is in Nederland aan geen enkele formaliteit gebonden. Je hoeft dus helemaal niets te registreren, ook geen aanvraag te doen bij een of andere instantie of op een andere manier je auteursrecht ‘te doen laten ontstaan’. Dat betekent dat het auteursrecht op, bijvoorbeeld, die foto die je net hebt gemaakt, ontstaat op het moment van het maken van het werk. Dit betekent niet dat er geen enkele vereisten zijn voor het ontstaan van auteursrecht. Als je iets van een ander kopieert krijg je hier natuurlijk geen auteursrecht op. Voor auteursrechtelijke bescherming is namelijk vereist dat het werk een ‘eigen oorspronkelijk karakter’ heeft en het de ‘persoonlijke stempel van de maker’ draagt.

Licentie vs. overdracht: wat is het verschil?

In de Nederlandse Auteurswet staat dat dat de overdracht van auteursrechten dient plaats te vinden via een daartoe bestemde akte (een schriftelijk ondertekend stuk). Het is daarom ook niet mogelijk om auteursrechten mondeling over te dragen. Door de overdracht wordt een andere partij rechthebbende op de auteursrechten van het werk. In de praktijk wordt wel gesproken over een andere ‘eigenaar’ van het auteursrecht. Bij een licentieovereenkomst wordt ‘slechts’ een gebruiksrecht op het werk verleend; het auteursrecht blijft bij de rechthebbende. Toch zijn er ook wel wat “overeenkomsten” te vinden. Net zoals er voor het gebruiksrecht een licentievergoeding kan worden gevraagd, kan ook voor de overdracht aan de overdragende partij een vergoeding betaald worden.

Waarop kun je auteursrecht hebben?

Het auteursrecht rust op elk werk van letterkunde, wetenschap of kunst. Denk daarbij aan boeken, foto’s, toneelstukken, muziekwerken, beeldhouwwerken, films maar ook software kan een werk zijn en dus auteursrechtelijke bescherming genieten. Er is wel even een grote maar: een werk wordt namelijk slechts beschermd door het auteursrecht als er een bepaalde mate van creativiteit aanwezig is die bescherming verdient. Een werk moet dus wel enigszins origineel zijn. Je mag het werk niet zelf al geleend hebben en je moet een aantal creatieve keuzes hebben gemaakt. Alhoewel dit een vrij lage drempel is en al heel snel wordt aangenomen dat een werk auteursrechtelijke bescherming verdient, is het wel een drempel waar je overheen moet. Dit lukt niet altijd.

Auteursrechtinbreuk: wat is dat?

Er is een auteursrechtinbreuk wanneer iemand jouw werk openbaar heeft gemaakt of verveelvoudigt zonder jouw toestemming (en er geen uitzondering, zoals het citaatrecht, van toepassing is). Kort samengevat, pleeg je dus een inbreuk als je datgene doet wat alleen de rechthebbende mag doen. Alleen de auteursrechthebbende mag zijn werk openbaar maken en verveelvoudigen. Dat mag in beginsel niemand anders. 

Er is natuurlijk pas sprake van een auteursrechtinbreuk als twee werken te veel op elkaar lijken. Met andere woorden, jouw concurrent heeft zich net iets te veel laten inspireren door jouw werk. Eigenlijk komt het altijd neer op één vraag: lijkt het te veel op elkaar? 

Persoonlijkheidsrechten van een maker

Persoonlijkheidsrechten noemen we ook wel morele rechten en zijn door de wetgever in het leven geroepen om de persoonlijke band van de maker en het werk te beschermen. Persoonlijkheidsrechten zijn van het auteursrecht afgeleide rechten. Als maker van een werk heb je (i) het recht op naamsvermelding, (ii) het recht om je te verzetten tegen een wijziging van jouw werk, tenzij dat onredelijk zou zijn en (iii) het recht om je te verzetten tegen een misvorming, verminking of andere aantasting van jouw werk, welke nadeel zou kunnen toebrengen aan jouw eer of goede naam (i.e. de reputatie). 

Van het recht op naamsvermelding en het recht om je te verzetten tegen een wijziging van het werk, kan afstand worden gedaan. Het is dus niet mogelijk om afstand te doen van het recht om je te verzetten tegen een verminking van het werk.

Uitzonderingen op het auteursrecht

Voor het gebruik van een auteursrechtelijk beschermd werk is niet altijd toestemming nodig van de auteursrechthebbende. In de Auteurswet staan namelijk een aantal uitzonderingen opgesomd. Elke uitzondering kent natuurlijk ook weer zijn eigen regels. De belangrijkste uitzonderingen zijn de persexceptie, het citaatrecht en de parodie-exceptie. Ook goed om te weten: embedden of linken mag wel! Let er alleen even op dat je niet linkt naar een website waarop illegale content staat. Lees deze blog voor meer info. 

Naamsvermelding

Het recht op naamsvermelding is gelijk het meest “gebruikte” persoonlijkheidsrecht. Naamsvermelding zorgt er namelijk voor dat jouw naam verbonden blijft aan het werk en het levert je bekendheid op. Als maker van een werk kun jij je verzetten tegen de openbaarmaking van het werk, wanneer jouw naam niet is vermeld. Ook kan je bezwaar maken tegen de openbaarmaking van het werk onder een andere naam, of de wijziging van de naam van het werk of jouw eigen naam zonder jouw toestemming. Je bent als maker trouwens zelf niet verplicht om jouw naam bij een werk te zetten, of jouw foto bijvoorbeeld te watermerken.

Citaatrecht: mag je citeren?

Als je op de juiste wijze citeert mag je een auteursrechtelijk beschermd werk gebruiken zonder toestemming.

Je moet dus wel op de juiste wijze citeren. Doe je dit niet, dan maak je waarschijnlijk alsnog inbreuk op het auteursrecht. Zo moet een citaat altijd een bepaald doel dienen. Zomaar een stukje tekst of een foto verwerken in een artikel mag dan ook niet. Bovendien moet er altijd een bron worden vermeld en mag je niet meer overnemen dan noodzakelijk (i.e. als het voldoende is om één zin te citeren, mag je niet de hele alinea overnemen). 

Jurist auteursrecht, copyright

Onze juristen zijn gespecialiseerd in het auteursrecht (copyright) en helpen op wekelijkse basis bedrijven bij het beschermen en exploiteren van hun auteursrecht(en).

Hulp nodig bij? Neem gerust contact met ons op. 

mr. Hester Spaans

mr. Hester Spaans

Co-founder & General Legal Counsel

Neem contact met ons op

Scroll naar boven

mr. Hester Spaans

Co-founder & General legal consultant

Hester is een van de oprichters van Spaans&Spaans en werkt als General Legal Consultant. Ze heeft meerdere masters in het recht afgerond aan de Universiteit van Amsterdam en het voorrecht gehad een half jaar aan de University of Hong Kong te mogen studeren. Gefrustreerd over de stoffige juridische wereld, besloot ze destijds het heft in eigen hand te nemen en als ondernemer te starten. 

Inmiddels werkt ze al zo’n 5 jaar bij Spaans&Spaans en heeft ze honderden ondernemers mogen bijstaan met vraagstukken op het snijvlak van IT en recht.

Haar passie voor tech (en met name web3!) is van grote waarde bij het ‘vertalen’ van juridische regelgeving op het gebied van ICT/internet-en privacyrecht naar de dagelijkse technische realiteit. Klanten omschrijven haar als doortastend, vakkundig en pragmatisch. Om haar kennis op peil te houden is ze o.a. lid van de Vereniging voor Auteursrecht. 

mr. Lucia Spaans

Co-founder & Privacy officer

Lucia is mede-oprichter van Spaans&Spaans en werkt gedreven samen met het team aan het leveren van onze juridische diensten op top niveau.

Ze is enorm gemotiveerd en een perfectioniste (soms, oké, dikwijls, op het irritante af) die alles tot in de puntjes geregeld wil zien. Haar passie voor het recht kwam al naar voren tijdens haar studietijd in Amsterdam, waar ze ervoor koos om twee juridische masters te volgen. Het liefst controleert ze alle juridische stukken en correspondentie die dagelijks bij Spaans&Spaans de deur uitgaan meerdere malen, zodat de cliënt er zeker van kan zijn dat alles perfect geregeld is.

Verder is ze een groot fan van koffie, reist ze graag en is ze actief als gitariste (ja, echt).