Namaakproducten zijn (nog steeds) een groot probleem. Denk onder meer aan omzetverlies voor bedrijven en gezondheids- en veiligheidsrisico’s voor consumenten. Uit een gezamenlijke studie van het EUIPO en OECD blijkt dat namaakproducten in 2019 zo’n 2,5% van de wereldhandel inbeslagnamen. Het EUIPO wil nu nieuwe technologieën als NFTs, gaan inzetten in haar strijd tegen counterfeit. In deze blog vertellen we je er meer over.
Namaakproducten bestrijden via het intellectuele eigendomsrecht
Namaakproducten kunnen funest zijn voor de reputatie en goodwill van een bedrijf. Het intellectuele eigendomsrecht biedt gelukkig verschillende manieren om gekopieerde producten mee te bestrijden. Zo kan modelbescherming gebruikt worden om het uiterlijk van producten tegen namaak te beschermen. Maar ook het auteursrecht kan worden ingeroepen tegen kopieën (zelfs als de imitatie geen exacte kopie is). Uiteraard is er ook nog de mogelijkheid om via een merkrecht op te treden tegen counterfeit. Een bedrijf dat jouw logo of merknaam gebruikt en hiermee verwarring veroorzaakt, kan door jou op het matje worden geroepen. Desondanks is het intellectuele eigendomsrecht vooralsnog niet erg effectief gebleken in het tegengaan van het aantal gekopieerde producten. Vanwege de complexiteit van toeleveringsketens en een gebrek aan transparantie, blijkt het in de praktijk vaak ontzettend lastig te zijn om handhavend op te treden.
Namaakproducten bestrijden via NFTs
De meeste mensen associëren NFTs nog steeds met (te) dure JPEG-plaatjes van katten, bored-apes of CryptoPunks. Desalniettemin lenen NFTs zich opmerkelijk goed voor andere toepassingen. Zo kan een NFT gebruikt worden als digitaal (concert-)ticket, fan token of wat dacht je van een avatar in een metaverse? Inmiddels is gebleken dat NFTs tevens kunnen worden ingezet bij het bestrijden van namaakproducten. Doordat elke NFT een unieke item op de blockchain vertegenwoordigt (“wat zijn NFT’s eigenlijk”) heeft het immers een zekere bewijsfunctie. Hoewel het unieke item dat de NFT vertegenwoordigt niet verwisselbaar is (er zullen nooit twee Mona Lisa’s bestaan), kan de NFT zelf wél worden overgedragen. Deze overdracht wordt geregistreerd op de blockchain. Omdat de blockchain niet bewerkt, gewijzigd of veranderd kan worden, functioneert een NFT als een soort digitaal eigendomscertificaat. Door het koppelen van een NFT aan een product, zou het voor de consument derhalve gemakkelijker moeten worden om de authenticiteit van het product te verifiëren. Hiermee kunnen NFTs een belangrijke rol gaan spelen in de strijd tegen namaak.
Anti-Counterfeiting Blockathon Infrastructure
Het EUIPO onderzoekt of (en hoe) NFTs kunnen worden gebruikt in de strijd tegen namaakproducten. Het begon met een Blockathon waarin verschillende tech-partijen werden uitgenodigd om hun blockchain-oplossing voor te stellen waarmee namaak zou kunnen worden aangepakt. Het experiment leidde tot de ontwikkeling van de anti-counterfeiting blockthon infrastructure. De EUIPO heeft aangegeven de infrastructuur in 2023 te willen lanceren. Met deze blockchain-infrastructuur zou het mogelijk moeten worden om een NFT aan een product te koppelen (een soort “digitale tweeling”) waarmee de gehele levensduur van een product kan worden gevolgd. Denk dan aan de herkomst van het product, waar en wanneer het werd gemaakt, waar het product naartoe is verzonden, de herkomst van grondstoffen, enzovoorts. In andere woorden: door een NFT aan een product te koppelen, wordt het voor de klant mogelijk om elk detail van het gekochte product te controleren.
Via NFTs greenwashing bestrijden?
Wij kunnen ons zo voorstellen dat NFTs niet alleen een rol gaan spelen in de strijd tegen namaakproducten, maar ook in de strijd tegen greenwashing. Immers, als een NFT aan een product wordt gekoppeld, is het mogelijk om elke stap in het productieproces van dat product te volgen én te verifiëren. Denk dan aan informatie over de herkomst van grondstoffen of relevante stappen in de supply chain. Het zou dus vrijwel onmogelijk worden voor bedrijven om informatie over het duurzame of eerlijke karakter van hun producten te vervalsen.
