Wie is eigenaar van de software die je laat bouwen? Over auteursrecht & IP-eigendom

Software valt onder het auteursrecht. Dat betekent: de maker van de code is automatisch ook de eigenaar van de rechten, tenzij er iets anders is afgesproken in een schriftelijke overeenkomst. Het maakt dus niet uit of je als opdrachtgever betaalt: als er geen overdracht is geregeld, blijft het auteursrecht bij de ontwikkelaar.

De wet vereist een schriftelijke akte van overdracht. Zonder zo’n akte, géén eigendomsoverdracht. Geen mondelinge afspraken, geen Slack-berichten: alleen een getekend document is rechtsgeldig.

Software in opdracht laten bouwen: ben jij automatisch eigenaar?

Kort antwoord: nee. Als jij een app, tool of platform laat bouwen door een freelancer of bureau, ben jij niet automatisch eigenaar van de broncode. Je krijgt in principe een gebruiksrecht: het recht om de software te gebruiken zoals afgesproken. Maar aanpassen, doorverkopen of uitbreiden? Dat mag meestal alleen als daar expliciete afspraken over zijn gemaakt.

Waarom dat een probleem is?

Stel, je laat een app bouwen door een freelancer. Alles werkt, je bent tevreden… tot je merkt dat je iets kleins wilt aanpassen. Een extra functie, een bugfix, een koppeling met een nieuwe API. Maar dan blijkt: je mag de broncode niet aanpassen, want je bent geen eigenaar. De rechten liggen nog bij de freelancer. Je moet dus terug naar die persoon om toestemming te krijgen of zelfs betalen om de wijziging te mogen uitvoeren. Als de freelancer niet beschikbaar is, of jullie zijn niet op goede voet geëindigd? Dan sta je misschien met lege handen.

Modelovereenkomst is niet voldoende: Je huurt een freelancer in via een modelovereenkomst van de Belastingdienst. Juridisch goed geregeld, toch? Niet helemaal: dat model gaat over fiscale aspecten (zoals schijnzelfstandigheid), maar zegt niets over auteursrecht. Dus tenzij je zelf aanvullende afspraken hebt gemaakt over eigendom van de code, blijft de software juridisch gezien van de freelancer.

Freelance developer vs. werknemer: wie heeft de rechten?

Werk je met een werknemer die software ontwikkelt binnen zijn functie? Dan is het auteursrecht meestal automatisch van jou als werkgever. Dit geldt alleen als het werk binnen het takenpakket valt én er een arbeidsovereenkomst is.

Werk je met een freelancer of zzp’er? Dan blijft het auteursrecht bij hem of haar, tenzij anders overeengekomen. In dat geval heb jij alleen een gebruiksrecht. Daarom is een goede opdrachtovereenkomst met een overdracht van rechten cruciaal.

Wat moet er in je contract staan om eigenaar te zijn van de software?

Een overdracht van auteursrechten moet schriftelijk, via een zogenaamde “akte van overdracht”. Daarin staat onder andere:

• Dat de ontwikkelaar het (volledige) auteursrecht overdraagt
• Voor welke onderdelen dit geldt (broncode, documentatie, interface, etc.)
• Of er ook afstand wordt gedaan van persoonlijkheidsrechten (zoals naamsvermelding)
• Of er sprake is van gedeeld auteursrecht met andere ontwikkelaars

Zorg dat dit helder is. Alleen dan voorkom je dat jij betaalt voor code waar je juridisch geen controle over hebt.

Auteursrecht bij samenwerking of co-creatie: gedeeld IP of niet?

Wat als meerdere developers samenwerken aan jouw software? Dan ontstaat er mogelijk een gemeenschappelijk auteursrecht: iedereen is mede-eigenaar. In dat geval heb je toestemming nodig van alle betrokkenen voor gebruik of overdracht.

Dit speelt vaak bij start-ups, agencies of hybride teams (intern + extern). Zorg dat je vooraf duidelijke afspraken maakt over wie welke rechten heeft – en dat die afspraken goed zijn vastgelegd.

Wat te doen met open source, libraries en externe tools?

Veel developers gebruiken open source componenten bij het bouwen van software. Dat is vaak efficiënt, maar brengt ook juridische risico’s met zich mee. Open source betekent niet automatisch dat je de software vrij kunt gebruiken, aanpassen of doorverkopen.

Let op:

• Welke licenties zijn van toepassing? (bijv. MIT, GPL, Apache)
• Mogen deze componenten commercieel worden gebruikt?
• Wat zijn de verplichtingen bij verspreiding of wijziging?
• Beïnvloeden de licenties jouw recht om de software aan anderen over te dragen?

Als opdrachtgever moet je weten welke externe libraries of tools in jouw software zijn verwerkt. In sommige gevallen ben jij aansprakelijk voor schending van open source licenties – ook als je ze niet zelf hebt gekozen.

Tip: Je kunt in het contract opnemen dat de developer geen gebruik mag maken van bepaalde open source licenties (zoals GPL), tenzij jij daar vooraf expliciet toestemming voor geeft. Zo voorkom je verrassingen en houd je controle over de juridische positie van jouw software.

Softwarelicentie: een alternatief voor eigendom

In plaats van het volledige auteursrecht over te nemen, kun je als opdrachtgever ook kiezen voor een softwarelicentie. Hierbij behoudt de developer de rechten, maar geef jij – via contract – toestemming om de software op een bepaalde manier te gebruiken.

Voor standaardsoftware of tijdelijke samenwerking kan een licentie een praktische oplossing zijn. Zeker bij maatwerksoftware, waar het intellectueel eigendom bij de ontwikkelaar blijft, is het belangrijk dat je de juiste licentieafspraken maakt.

Waarom kiezen voor een exclusieve licentie? Bij maatwerksoftware wil je als opdrachtgever niet dat jouw concurrent dezelfde software krijgt. Een exclusieve licentie betekent dat jij als enige het recht krijgt om de software te gebruiken – en dat de ontwikkelaar het niet aan anderen mag leveren. Dit kan juridisch bijna hetzelfde effect hebben als eigendom, zonder dat je daadwerkelijk het auteursrecht overdraagt.

Let wel: een licentie moet goed worden vastgelegd. Denk aan afspraken over:

• exclusiviteit of niet-exclusiviteit
• duur van de licentie
• gebruiksdoeleinden en beperkingen
• onderhoud, updates en support

Een slechte licentie is als een lek contract: je denkt dat je beschermd bent, maar bij problemen sta je alsnog met lege handen.

Wat als je je software wilt verkopen of doorontwikkelen?

Bij overname, investering of licentiëring wordt IP vaak als eerste gecontroleerd. Kun jij aantonen dat jij de juridische eigenaar bent van de code? Of blijkt dat de rechten nog bij een freelancer liggen die allang iets anders doet? Een goede IP-structuur is essentieel voor groei. Regel het nu en voorkom problemen bij exit, funding of samenwerking met grotere partijen.

FAQ over eigendom van software en licenties