Steeds vaker zie ik het voorbijkomen: een NFT-project met AI-gegenereerde kunst. Hiermee bedoel ik (digitale) kunstwerken die gecreëerd zijn met behulp van artificiële intelligentie. Of nou ja, in hoeverre je door algoritmes gecreëerde afbeeldingen als kunst kunt bestempelen, is natuurlijk een discussie op zichzelf. Met behulp van machine learning en algoritmische systemen kan een NFT gemaakt worden door een aantal trefwoorden in te voeren die zich direct vertalen naar… een digitaal kunstwerk!
Kleine opfrisser: wat is een NFT?
Een NFT (Non-Fungible Token) is een digitaal eigendomsbewijs dat bestaat op de blockchain en echte of virtuele activa vertegenwoordigt. NFT’s zijn uniek en staan “veilig” opgeslagen op de blockchain, waardoor ze gemakkelijk overdraagbaar zijn. Een gecentraliseerde derde partij is niet nodig voor de koop of verkoop van een NFT. In tegenstelling tot traditionele activa zijn NFT’s niet uitwisselbaar; elk exemplaar is uniek en bevat een veilige registratie van eigendom. Dit betekent dat wanneer mensen een NFT kopen, ze erop kunnen vertrouwen dat geen enkel ander individu hetzelfde token heeft. Verder levert het bezit van een NFT ook andere voordelen op, zoals toegang tot exclusieve merchandise of feestjes.
Kleine opfrisser: wat is AI?
AI, of kunstmatige intelligentie, is tegenwoordig helemaal hip, maar wat is het precies? AI richt zich op het ontwikkelen van systemen die kunnen denken en handelen als mensen. AI stelt systemen en machines in staat om zelfstandig problemen op te lossen en taken uit te voeren door enorme hoeveelheden gegevens te verwerken en daaruit conclusies te trekken. Tijdens dat proces verbetert het zichzelf constant.
Is het toegestaan om een AI-gegenereerde afbeelding als NFT te minten?
Het is denkbaar dat er inbreuk wordt gemaakt op de rechten van een ander wanneer men afbeeldingen genereert met behulp van AI. Om automatisch gegenereerde afbeeldingen te kunnen maken, worden gigantische databanken gescand. In die databanken zouden zomaar afbeeldingen kunnen zitten die daar niet in hadden mogen staan. Of wat dacht je van de situatie dat de uiteindelijke AI-gegenereerde afbeelding wel heel sterke gelijkenissen vertoont met een “echt” kunstwerk? We moeten ons dan afvragen wie verantwoordelijk moet worden gehouden voor deze inbreuk: de maker, de programmeur of zelfs de machine? Het ligt voor de hand dat de gebruiker van de AI-tool dan aangesproken kan worden. Wil je een NFT-project lanceren met AI-gegeneerde afbeeldingen? Dan loop je dus best wat risico.
Wie heeft het auteursrecht op AI-gegenereerde afbeeldingen?
Bij elke nieuwe technologie rijzen nieuwe juridische vragen. Wie eigenaar is van het auteursrecht op afbeeldingen die door AI zijn gemaakt, is daarop geen uitzondering. Het auteursrecht veronderstelt dat er een relevante menselijke creatieve inbreng moet zijn om van een werk te spreken dat in aanmerking komt voor auteursrechtelijke bescherming, en is onlosmakelijk verbonden met mensen (denk maar aan de persoonlijkheidsrechten die makers toekomen). Er bestaat (nog) niet zoiets als “niet-menselijke persoonlijkheidsrechten”. Een werk wordt dus slechts beschermd door het auteursrecht als er een bepaalde mate van creativiteit aanwezig is die bescherming verdient. Een werk moet dus wel enigszins origineel zijn. Het is een vrij lage drempel, maar wel een waar je overheen moet. Een kunstwerk dat “puur” via artificiële intelligentie is gecreëerd, wordt daarom niet noodzakelijkerwijs door het auteursrecht beschermd. Wordt er daarentegen wel degelijk iets van “menselijke inbreng en creativiteit” toegevoegd voor de totstandkoming van het kunstwerk, dan kan het kunstwerk naar mijn mening voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen. De vraag is natuurlijk wanneer die inbreng “voldoende” is. Wanneer ik mijn fantasie de vrije loop laat en zo vervolgens een text to image genereer met behulp van AI, heb ik wel wat creativiteit ingebracht om de afbeelding te genereren. Maar of dat genoeg is?
Onder het huidige recht kan in Nederland het AI-systeem zelf geen aanspraak maken op auteursrechten. Het is nog niet geheel duidelijk in hoeverre de programmeur van de AI software een rechthebbende zou kunnen zijn van de met AI gegenereerde afbeeldingen. Ben je van plan om een NFT project te lanceren met behulp van AI-gegenereerde afbeeldingen? Wees je er dan van bewust dat je wellicht niet als maker en rechthebbende kan worden aangemerkt. Hoe groter jouw “inbreng”, des te groter de kans is dat je zelf als maker en rechthebbende kan worden aangemerkt.
