Wie is de ‘eigenaar’ van een Facebookpagina?
Laat ik beginnen met uit te leggen waarom ik het woord ‘eigenaar’ tussen haakjes heb gezet. Het komt er, kort gezegd, op neer dat je helemaal geen eigenaar van een Facebookpagina of groep kan zijn. Waarom? De Nederlandse wet beperkt eigendom tot zaken. In artikel 3:2 van ons Burgerlijk Wetboek is bepaald dat zaken “voor menselijke beheersing vatbare stoffelijke objecten” zijn. Uit deze wetsbepaling volgt in ieder geval dat een voorwerp aan een tweeledige toets moet voldoen, namelijk stoffelijk én voor menselijke beheersing vatbaar zijn, om als zaak gekwalificeerd te kunnen worden. Tot op heden is de heersende opvatting dat digitale databestanden geen zaken zijn. Een Facebookpagina (“data”) valt dus niet onder deze definitie.
Wat houdt de term data nu precies in? Data betekent volgens de Dikke van Dale (online!) niets anders dan gegevens. Deze vrijwel letterlijke interpretatie door de Dikke van Dale (online) is afgeleid van de Latijnse meervoudsvorm van het woord datum, dat inderdaad als ‘gegeven’ vertaald kan worden. Hoewel de grammaticale interpretatie van de Dikke van Dale (online) slechts spreekt over data in de betekenis van ‘gegevens’, is dit naar mijn mening niet datgene wat de kern vormt van ‘data’. Data bestaat uit gegevens en kan ons informeren over allerlei zaken waar we interesse in hebben.
Het beheer van een Facebookpagina
Alhoewel je niet de ‘eigenaar’ van een Facebookpagina bent, kan je wel als beheerder van die pagina door het leven gaan. Als beheerder van een Facebookpagina (of groep) heb je het (alleen)recht om wijzigingen van de inhoud van de pagina door te voeren. Je mag de omslagfoto veranderen, berichten plaatsen, op mensen reageren, etc. Wie er als beheerder moet worden aangemerkt, is niet altijd duidelijk. In dit arrest neemt de voorzieningenrechter als uitgangspunt ‘dat degene die een pagina aanmaakt in beginsel aanspraak kan maken op het beheer van die pagina’. Van dit uitgangspunt kan alleen worden afgeweken indien ‘degene die de pagina heeft aangemaakt dat voor of in opdracht van een ander heeft gedaan of wanneer hij moet worden geacht de pagina te hebben overgedragen’. In andere woorden: de persoon die een Facebookpagina of groep aanmaakt, is -uitzonderingen daargelaten- de beheerder van die pagina of groep. In het arrest komt pijnlijk duidelijk naar voren hoe het in de praktijk wel eens mis kan gaan indien partijen geen goede afspraken over het beheer van een Facebookpagina (of groep) maken.
Waar ging het precies over? Een campagneleider van een politieke partij hield zich o.a. bezig met het beheren en bewerken van de Facebookpagina van deze politieke partij. In 2018 besloot deze persoon tevens een openbare Facebook-groep aan te maken ter ondersteuning van de Facebookpagina. Uiteindelijk bleek het ‘huwelijk’ tussen de politieke partij en de campagneleider toch niet geheel zonder scheuren te zijn: de campagneleider werd uit de fractie gezet, veranderde de omslagfoto van de Facebookpagina in een afbeelding van vier poppenkastpoppen en weigerde de toegangscodes en beheerrechten aan de politieke partij beschikbaar te stellen. Uiteindelijk komt het tot een rechtszaak.
De voorzieningenrechter oordeelt dat de Facebookpagina wel aan de politieke partij toebehoort, maar de Facebookgroep niet. Hierbij hanteert de rechter als uitgangspunt dat zowel een groep als pagina toebehoort (“beheer”) aan degene die de groep of pagina aanmaakt, tenzij er redenen zijn om aan te nemen dat de pagina of groep gemaakt is voor een ander of deze op enig moment aan een ander is overgedragen. Van belang was bovendien dat de campagneleider de groep op eigen initiatief had aangemaakt en berichten vanuit zijn eigen naam had geplaatst. Zodoende kwam de rechter tot de conclusie dat de campagneleider de rechthebbende van de groep was en deze dus niet aan de politieke partij hoefde over te dragen. Ook het feit dat de groep gebruikt werd bij de promotie van de verkiezingscampagne van de politieke partij, was onvoldoende om tot een andere conclusie te komen.
Overdracht van toegangscodes
Op het gevaar af in herhaling te vallen: de persoon die een Facebookpagina of groep aanmaakt is – uitzonderingen daargelaten – de beheerder van die pagina of groep. Dit kan in de praktijk heel vervelend uitpakken. Indien je bijvoorbeeld een vrijwilliger voor jouw organisatie hebt werken die, op eigen initiatief, een Facebookpagina start ter promotie van jouw organisatie, kan het zijn dat deze de ‘eigenaar’ is van de pagina. Je hebt dan geen recht op de toegangscodes, etcetera. Gelukkig kan je middels het maken van duidelijke afspraken (het liefst in een schriftelijke overeenkomst) dergelijke situaties voorkomen.
