(Hint: het antwoord is niet ‘drie’.)
Sinds het opheffen van het handhavingsmoratorium op schijnzelfstandigheid (per 1 januari 2025) krijgen we op kantoor bijna wekelijks dezelfde vraag in onze inbox:
“Hoeveel andere opdrachtgevers moet een zzp’er eigenlijk hebben om niet als werknemer te worden gezien?”
Een begrijpelijke vraag, zeker nu de Belastingdienst weer actief mag handhaven. Maar veel van wat hierover op LinkedIn of in netwerkbijeenkomsten wordt rondgestrooid is, laten we het netjes zeggen, juridisch twijfelachtig. Het bekende lijstje met “drie opdrachtgevers” als gouden norm? Dat komt nergens in de wet voor. Toch werkt deze mythe hardnekkig door, met als gevolg dat opdrachtgevers onnodig risico mijden of juist een valse zekerheid koesteren.
De hardnekkige mythe van ‘minstens drie’
De opvatting dat een zzp’er minimaal drie opdrachtgevers per jaar moet hebben om als zelfstandig ondernemer te gelden, heeft zich diep genesteld in ondernemersland. Maar het is geen wettelijke eis. Niet van de Belastingdienst. Niet van de Hoge Raad. Niet van het arbeidsrecht.
Sterker nog: er is geen enkel wettelijk aantal waaraan een zelfstandig ondernemer moet voldoen.
Waar kijkt de Belastingdienst dan wel naar?
In de praktijk kijkt de Belastingdienst – net als rechters overigens – naar alle omstandigheden van de samenwerking. Dat heet de holistische toets. Het aantal opdrachtgevers is daarin slechts één aspect. Andere factoren die bijvoorbeeld ook meewegen:
- Ondernemersrisico: loopt de zzp’er het risico op wanbetaling of schade?
- Vervangbaarheid: mag de zzp’er zich laten vervangen?
- Vrijheid in uitvoering: bepaalt de zzp’er zelf hoe en wanneer hij werkt?
- Inbedding: gebruikt hij interne systemen, werkt hij op locatie?
Het antwoord op de vraag “Gedraagt de zzp’er zich als ondernemer, of als werknemer?” wordt gegeven aan de hand van alle omstandigheden van het geval. Er is dus geen harde checklist, geen enkel criterium dat op zichzelf doorslaggevend is. Het aantal opdrachtgevers kan daarin wel een rol spelen – vooral als het structureel om maar één partij gaat – maar is op zichzelf dus niet bepalend. Wat wél telt, is het totaalbeeld: loopt de zzp’er ondernemersrisico? Werkt hij met een eigen website? Heeft hij vrijheid in de uitvoering? En: is er sprake van gezagsverhouding of organisatorische inbedding? Pas wanneer je al deze factoren samen bekijkt, kun je bepalen of er sprake is van zelfstandig ondernemerschap of een verkapt dienstverband.
Geen minimum aantal opdrachtgevers
Goed, er bestaat dus géén wettelijk minimum aantal opdrachtgevers waaraan een zzp’er moet voldoen om als zelfstandig te worden beschouwd. Maar dat wil niet zeggen dat het aantal opdrachtgevers geen rol speelt. Integendeel: het kan een belangrijk signaal zijn binnen de bredere beoordeling van de arbeidsrelatie.
Vooral wanneer een zzp’er economisch afhankelijk is van jouw opdracht – en zonder jouw werk financieel direct in de knel zou komen – is dat wel degelijk een red flag die aandacht verdient. In zo’n geval is het verstandig om de samenwerking kritisch tegen het licht te houden.
Dat betekent dus niet dat er automatisch sprake is van een dienstverband. Maar het is wél een teken dat de constructie juridisch kwetsbaar kan zijn, en extra aandacht vereist.
Checklist: wanneer moet je als opdrachtgever alert zijn?
Zoals gezegd, is een zzp’er met maar één opdrachtgever niet automatisch een probleem, maar wel een signaal dat er wellicht even gekeken moet worden naar de samenwerking. Overige signalen:
- Werkt de zzp’er fulltime voor jou, al langere tijd?
- Heeft hij geen andere lopende opdrachten of klanten?
- Maakt hij gebruik van jouw systemen of werkinfrastructuur?
- Is er weinig tot geen ruimte voor onderhandeling of eigen invulling?
- Wordt de zzp’er aangestuurd door een leidinggevende?
Let op: ook andere elementen spelen een rol, zoals het gebruik van een modelovereenkomst. Meer daarover lees je in onze blog: “Moet ik een modelovereenkomst gebruiken voor een zzp’er?“
Conclusie: het aantal opdrachtgevers is geen bewijs, maar wél een signaal
Er is geen magisch getal dat een zzp’er automatisch zelfstandig maakt. Ook niet drie. Er bestaat geen harde grens die je als opdrachtgever beschermt tegen schijnzelfstandigheid.
Tegelijkertijd kán een beperkt aantal opdrachtgevers, zeker in combinatie met economische afhankelijkheid en beperkte ondernemerskenmerken, wél een belangrijk signaal zijn dat de samenwerking aandacht verdient.
Werk je veel met zelfstandigen? Dan is 2025 hét moment om niet alleen je contracten, maar vooral je werkwijze onder de loep te nemen. Niet per se uit angst voor de Belastingdienst, maar vooral ook om zelf grip te houden op arbeidsrechtelijke en fiscale risico’s.
Twijfel je nog? Boek een Peace of Mind-gesprek met een van onze juristen
Je kunt blijven googelen, ChatGPT raadplegen of je buurman vragen. Maar echte Peace of Mind krijg je van een goede jurist.
In één gesprek – van een uur of twee – leg je jouw vraag, document of dilemma voor. Je boekt al peace of mind voor € 275,-.
