We merken dat het Coronavirus veel onrust bij ondernemers veroorzaakt en dat is natuurlijk niet meer dan logisch. De verspreiding van het virus (COVID-19) raakt immers ook steeds meer Nederlandse ondernemers. Opdrachten worden geannuleerd, events afgezegd.. Tegelijkertijd heeft al die onrust als gevolg dat er – in paniek – veel verkeerde informatie wordt verspreid. Als juristen zijn wij natuurlijk in de gelegenheid om uit te leggen hoe het dan wel precies zit. Vandaar dat we (al “thuiswerkend”) deze juridische blog voor je hebben geschreven.
Mag mijn opdrachtgever plotseling opzeggen?
Het is voor zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer uiterst belangrijk om te weten of, wanneer en hoe een overeenkomst kan worden beëindigd. Daarnaast is het van belang om inzicht te hebben in de gevolgen van een dergelijke beëindiging: moet er bijvoorbeeld een opzegtermijn in acht worden genomen en/of reeds gemaakte kosten worden betaald? Volgende stappen zijn er om je op weg te helpen:
STAP 1: Hebben jullie afspraken gemaakt in Algemene Voorwaarden en / of overeenkomsten? Dan zijn die afspraken in beginsel geldig. Zo mogen jullie bijvoorbeeld overeenkomen dat de opdrachtgever een overeenkomst van bepaalde tijd niet mag opzeggen. Dit ligt enigszins anders indien de opdrachtgever een niet-professionele opdrachtgever is (“consument”). Indien jouw opdrachtgever een consument is, mag je niet ten nadele van artikel 7:408, lid 1 BW afwijken. In andere woorden: je mag niet een bepaling in jouw algemene voorwaarden opnemen waaruit voortvloeit dat de consument niet – te allen tijde – mag opzeggen. Bij een professionele opdrachtgever mag dit wel! In de praktijk gebeurt dit ook veelvuldig door in het contract (of Algemene Voorwaarden) op te nemen dat de overeenkomst niet kan worden opgezegd of slechts kan worden opgezegd met inachtneming van een opzegtermijn. Heb je echter niets met jouw professionele opdrachtgever afgesproken over de opzegging dan is de “normale” wetgeving van toepassing? Zie stap 2.
STAP 2: Indien jullie geen afspraken hebben gemaakt over een eventuele tussentijdse beëindiging van een overeenkomst, geldt als uitgangspunt dat – hoe vervelend ook – jouw opdrachtgever op elk gewent moment mag opzeggen. Of jullie de overeenkomst voor bepaalde of onbepaalde tijd zijn aangegaan, maakt hierbij geen verschil. De redelijkheid en billijkheid kan echter eisen dat er wel een opzegtermijn in acht dient te worden genomen (zie punt 3 van deze blog).
Waar heb je als opdrachtnemer recht op?
Jouw opdrachtgever heeft opgezegd (geannuleerd, gecanceld, et cetera.) en nu vraag jij je af waar je nog recht op hebt. Je hebt immers al behoorlijk wat uren in de opdracht gestoken. Laten we vooropstellen dat wanneer je al werkzaamheden hebt verricht, de opdrachtgever deze moet vergoeden. Zomaar opzeggen zonder enige vergoeding voor het reeds gedane werk, mag niet. Hoeveel die vergoeding bedraagt, verschilt per geval. Heb je op basis van een “uurtje / factuurtje” gewerkt, dan zullen de door jou al gemaakte uren moeten worden betaald (de datum van opzegging is hierbij in beginsel leidend). Indien jullie een totaalprijs hebben afgesproken en de betaling afhankelijk is van de volbrenging van de opdracht (“de muzikant krijgt pas uitbetaald nadat hij het concert heeft gegeven”) heb je recht op een “naar redelijkheid vast te stellen deel van het loon”.
Er is natuurlijk veel discussie omtrent de vraag wat nou precies “redelijk is”. Wat redelijk is hangt onder meer af van (i) de reeds verrichte werkzaamheden, (ii) het voordeel dat de opdrachtgever heeft genoten en (iii) de grond waarop de opdracht is beëindigd.
Als opdrachtnemer kan je – in sommige gevallen – zelfs recht hebben op het volle loon. Wanneer is dit nou het geval? Je hebt alleen recht op het volle loon indien het einde van de overeenkomst aan de opdrachtgever is toe te rekenen en de betaling van het volle loon redelijk is. Wat redelijk is hangt weer af van de omstandigheden van het geval. Hierbij kan je bijvoorbeeld denken aan de situatie waarin jij als opdrachtnemer andere opdrachten hebt geweigerd om deze specifieke opdracht te kunnen verrichten.
TIP: alhoewel je recht hebt op een vergoeding voor reeds geleverd werk, ontstaat er op het moment suprême vaak veel discussie over de hoogte van de vergoeding. Het liefst concretiseer je van te voren (bijvoorbeeld in jouw Algemene Voorwaarden) hoe de hoogte van de vergoeding moet worden vastgesteld.
Heb ik recht op een opzegtermijn?
Jouw opdrachtgever heeft per direct opgezegd maar je vraagt je af of dit wel redelijk is. Heb je eigenlijk geen recht op een opzegtermijn?
Als uitgangspunt geldt ook hier dat de opdrachtgever in beginsel op elk gewenst moment mag opzeggen (dus ook “per direct”) en hij hierbij geen opzegtermijn in acht hoeft te nemen.
Opzeggen zonder een opzegtermijn te hanteren, kan echter in sommige situaties onredelijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat opdrachtgever en opdrachtnemer een overeenkomst voor onbepaalde tijd zijn aangegaan, die al 3 jaar loopt en de opdrachtnemer plotseling “per direct” opzegt. In zo’n soort situatie kan opzeggen zonder opzegtermijn dusdanig onredelijk zijn dat dit wanprestatie van de opdrachtgever oplevert.
TIP: in algemene voorwaarden / contracten worden vaak (afwijkende) afspraken omtrent opzegtermijnen opgenomen. Lees deze dus altijd eerst even goed door!
Levert het coronavirus overmacht op?
Jouw opdrachtnemer geeft aan zijn/haar producten of diensten niet (tijdig) te kunnen leveren omdat het Coronavirus “overmacht oplevert”. Kan dit zomaar?
Er is sprake van overmacht (ook wel force majeure genoemd) indien een tekortkoming in de nakoming niet aan de opdrachtnemer kan worden toegerekend. De wetgever beschrijft in artikel 6:75 Burgerlijk Wetboek wanneer dit het geval is:
“Een tekortkoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.”
Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat er, een dag voordat het concert zou plaatsvinden, een grote brand uitbreekt in de concertzaal. De eigenaar van de concertzaal verkeert dan in overmacht. Indien je in overmacht verkeert (zoals de eigenaar van de concertzaal), kan er van jou geen nakoming van jouw verplichtingen en / of schadevergoeding worden verlangd.
Wanneer er nou precies sprake is van overmacht (en wanneer niet), is helaas geen makkelijke vraag om te beantwoorden en verschilt echt van geval tot geval. Vragen die hierbij een rol spelen zijn:
- Was er een andere oplossing mogelijk?
- Had je kunnen voorkomen dat het tot “dit” zou komen (bijvoorbeeld door extra maatregelen te treffen)?
- Had je kunnen voorzien dat “dit” zou gebeuren?
- Zijn er overheidsmaatregelen getroffen?
TIP: wat er vaak gebeurt is dat het relatief vage begrip overmacht in Algemene Voorwaarden (of contracten) wordt geconcretiseerd. In zo’n bepaling wordt dan een rijtje van situaties opgenomen die als “overmacht” moeten worden gekwalificeerd. Je neemt hier – als het ware – het heft in eigen handen door zelf, van te voren, al aan te geven welke situaties jij als overmacht beschouwt, en welke niet. Indien er in dit rijtje ook ziektes, epidemieën of quarantainemaatregelen voorkomen, is de kans dat de verspreiding van het Coronavirus als overmachtsituatie kwalificeert, een stuk groter.
Coronavirus: wat moeten ondernemers regelen?
Indien je momenteel niets in jouw Algemene Voorwaarden / contracten hebt geregeld, is de “normale” wettelijke regeling van toepassing. Dit betekent o.a. dat jouw opdrachtgever – in beginsel – per direct mag opzeggen en hierbij geen opzegtermijn in acht hoeft te nemen. Hij is wel een vergoeding verschuldigd voor reeds geleverd werk!
Voordat je nieuwe opdrachten afsluit, willen we je op het hart drukken om jouw huidige Algemene Voorwaarden & contracten even goed onder de loep te nemen. Is er een duidelijk regeling omtrent overmacht opgenomen? Mag jouw opdrachtgever wel of niet opzeggen? En, indien jouw opdrachtgever mag opzeggen, welke kosten dient hij dan te betalen?
Meer hulp nodig?
Neem gerust contact met ons op. Wel zo fijn, die peace of mind.