De afgelopen tijd was het veel in het nieuws: bekend diëtiste Sonja Bakker werd door meerdere foodbloggers beschuldigd van plagiaat. Medewerkers van de dieetgoeroe zouden recepten en foto’s van andere foodbloggers hebben gekopieerd en deze op haar Instagram-pagina hebben geplaatst. Als gevolg hiervan heeft Instagram de pagina van de diëtiste verwijderd. Dergelijke beschuldigingen kunnen dus aanzienlijke gevolgen hebben. Maar is er in dit geval ook daadwerkelijk sprake van een inbreuk op het auteursrecht? En maakt het eigenlijk verschil dat, niet Sonja Bakker, maar haar werknemers de recepten publiceerden?
Recepten en auteursrecht
Het auteursrecht rust in beginsel automatisch op werken van ‘letterkunde, wetenschap en kunst’. Daarbij moet er wel sprake zijn geweest van creatieve keuzes bij de totstandbrenging van het werk. Ofwel, een werk komt alleen voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking als het enigszins creatief is.
Veel recepten bestaan uit ingrediëntenlijsten en basisinstructies. Op zulke recepten rust vaak geen auteursrecht omdat de maker in kwestie geen creatieve keuzes heeft gemaakt. Staat er naast het recept echter een klein verhaaltje over de oorsprong van het gerecht? Dan kan daar misschien wel weer auteursrecht op rusten. In zo’n geval is het namelijk waarschijnlijk dat er ook daadwerkelijke creatieve keuzes zijn gemaakt. Storytelling gaat immers verder dan het geven van (slechts) een feitelijke beschrijving van het recept. In het geval van Sonja Bakker zal het er dan ook vanaf hangen of er in de overgenomen foodblogs sprake was van een verhaal naast de bereidingswijze, of slechts een kort en feitelijk recept. Wat de foto’s betreft is het overigens een veel simpeler verhaal: hierop rust in de regel altijd auteursrechtelijke bescherming.
Bewerkingen: auteursrechtinbreuk?
Als er sprake is van een auteursrechtelijk beschermd werk, mag je dit werk niet zomaar openbaar maken of verveelvoudigen. De volgende stap is dan ook om te beoordelen of er sprake is van een inbreuk.
Bij teksten is het niet altijd even duidelijk of dit het geval is. Het is hierbij mede van belang om te beoordelen of er sprake is van een bewerking van een andere tekst. Een bewerking wordt door de wet namelijk ook als een verveelvoudiging aangemerkt. Dit betekent dus dat je ook voor het plaatsen van een bewerking van een tekst eerst toestemming dient te hebben van de auteursrechthebbende.
Of er sprake is van een bewerking hangt voornamelijk af van het feit of het originele werk nog herkenbaar is. Als dit het geval is, dan is er sprake van een bewerking en heb je toestemming nodig om het werk te publiceren. Vanzelfsprekend is er dus een grijs gebied: bij sommige teksten zal het niet altijd volledig duidelijk zijn of het originele werk nog te herkennen valt.
Of er ook daadwerkelijk sprake is van een auteursrechtinbreuk in de situatie van Sonja Bakker zal dan ook afhangen van de mate waarin er iets aan de foodblogs is bewerkt en/of is toegevoegd. Het kopiëren van de foto’s levert in ieder geval al wel een duidelijke schending van het auteursrecht op.
Werknemers en auteursrechtinbreuken
Wanneer iemand het auteursrecht van een ander schendt, kan de auteursrechthebbende in beginsel een schadevergoeding vorderen. Zoals gezegd liet Sonja Bakker weten dat niet zijzelf, maar haar werknemers de bewuste blogs en foto’s op haar Instagram plaatsten. Dit is echter, juridisch gezien, niet een argument waarmee zij zich tegen eventuele aansprakelijkheid kan verweren. De wet bepaalt dat de werkgever in beginsel aansprakelijk is voor eventuele fouten van de werknemer. Dat het een werknemer was die de teksten en foto’s kopieerde, doet dan ook niets af aan de aansprakelijkheid van Sonja Bakker voor een eventuele auteursrechtinbreuk. Er bestaat hierop echter wel een uitzondering: indien de werknemers opzettelijk handelden, is het ook mogelijk dat zij aansprakelijk worden gesteld voor de auteursrechtinbreuk.
Conclusie
Al met al lijkt het er dan ook op dat Sonja Bakker met de gekopieerde foodblogs inbreuk heeft gemaakt op het auteursrecht van de schrijvers / fotografen. Alhoewel het bij de recepten af zal hangen van de originaliteit en de mate van bewerking, leidt het kopiëren van foto’s in ieder geval al tot een duidelijke auteursrechtinbreuk. Daarnaast kan uit de zaak worden opgemaakt dat een inbreuk op het auteursrecht kan leiden tot grote schade voor ondernemers. Daarbij spelen niet alleen de kosten van eventuele schadevergoedingen een rol, maar ook de reputatieschade die de onderneming hierdoor lijdt. Het is dan ook aan te raden om goede afspraken te maken met werknemers over het (online) materiaal dat zij bij de uitoefening van hun werk gebruiken. Een kleine fout kan immers al grote gevolgen hebben voor je onderneming, ook wanneer je werknemer degene is die een inbreuk op een auteursrecht maakt.
Auteur: Casper Heijnen
Heeft iemand inbreuk gemaakt op jouw auteursrecht en wil je graag advies? Boek dan direct een online adviesgesprek.
