Het gaat goed met je bedrijf en onder het mom van ‘delegeren kun je leren’ heb je eindelijk besloten om een extra kracht in te schakelen. Tegelijkertijd zie je het niet zo zitten om direct een een arbeidsovereenkomst te sluiten. Loonheffingen, premies, vakantiedagen… je moet er nog even niet aan denken. Omdat je de afgelopen jaren natuurlijk niet helemaal onder een steen hebt geleefd, weet je dat er ook zoiets als ‘freelancers’ bestaat. Je slaapt er een nachtje over en besluit de volgende ochtend op zoek te gaan naar je eerste zzp’er.
Je wilt natuurlijk liever niet dat de door jou ingehuurde zzp’er, achter jouw rug om, ook voor een directe concurrent gaat werken of een klant van je inpikt. Daarom neem je een relatie- en concurrentiebeding op. Maar mag dat eigenlijk wel?
Wat is een relatie- en concurrentiebeding?
Je kunt een relatie- en concurrentiebeding opnemen in het freelance-contract. Het beding is, kort gezegd, bedoeld om jou als opdrachtgever te beschermen. Op het moment dat je een freelancer inschakelt loop je immers het risico dat deze, achter jouw rug om, bij een concurrent gaat werken of een klant van je inpikt. Dat wil je uiteraard voorkomen.
Wat is nou het verschil tussen een relatiebeding en een concurrentiebeding?
Laten we vooropstellen dat hét relatie- of concurrentiebeding niet bestaat. Er is geen wettelijke, vastomlijnde, definitie. Wat een beding dus precies inhoudt, hangt af van de concrete bewoording. Tegelijkertijd bestaat er wel degelijk een duidelijk onderscheid tussen concurrentiebedingen en relatiebedingen.
Met een concurrentiebeding kun je de freelancer verbieden om te gaan werken bij jouw concurrent of om zelf een concurrerende onderneming te starten. Het relatiebeding verbiedt de freelancer om bij jouw klanten aan de slag te gaan.
Zo’n relatie- en concurrentiebeding is precies waar je naar op zoek bent! Maar mag dat eigenlijk wel bij zzp’ers…?
Freelancer-overeenkomst vs. arbeidsovereenkomst
Als ondernemer heb je natuurlijk niet voor niets gekozen voor een freelancer. Je wilt uitdrukkelijk (nog) geen arbeidsovereenkomst aangaan met de extra kracht. Het is dan ook belangrijk dat je in de gaten houdt of jouw freelancer-overeenkomst niet stiekem een verkapte arbeidsovereenkomst is. Op het moment dat de relatie tussen jou en de freelancer te veel lijkt op een arbeidsovereenkomst, kan de rechter of de fiscus achteraf bepalen dat er toch wel sprake was van een arbeidsrelatie (met alle gevolgen van dien).
Een concurrentiebeding dat té strikt is, kan duiden op een arbeidsovereenkomst. Daarom is het voor jou als opdrachtgever belangrijk om het beding zo te formuleren, dat de zzp’er nog genoeg vrijheid overhoudt om als zelfstandige te worden aangemerkt.
Concurrentiebeding tussen bemiddelaar en zzp’er
Ook als bemiddelaar is het belangrijk om ervoor te waken dat je geen beding opneemt dat te strikt en veelomvattend is. Natuurlijk wil je wel iets afspreken om ervoor te zorgen dat de zzp’er en de klant niet, achter jouw rug om, zaken gaan doen. Maar het beding mag de freelancer niet onredelijk beperken in het verwerven of uitvoeren van opdrachten voor andere opdrachtgevers. Anders loop je het risico dat er een (fictieve) dienstbetrekking ontstaat. Wat onredelijk is, hangt natuurlijk af van de concrete omstandigheden van het geval. Hieronder bespreken we enkele aandachtspunten waar je rekening mee dient te houden.
Hoe zorg ik ervoor dat er geen arbeidsovereenkomst tot stand komt?
Volgens de wet is een arbeidsovereenkomst “de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.”
Er is dus sprake van een arbeidsovereenkomst wanneer:
- Jij loon betaalt (ook gedurende ziekte, vakantiedagen, etc.);
- De freelancer zichzelf niet mag laten vervangen;
- Er een gezagsverhouding aanwezig is.
Het ontbreken van een gezagsverhouding is een belangrijke aanwijzing dat er sprake is van een freelancer-overeenkomst. Het liefst wil je dus te allen tijde voorkomen dat er een gezagsverhouding tussen jou en de freelancer ontstaat. Let daarbij op het volgende:
- Neem geen relatie- en concurrentiebeding op dat te streng en alomvattend is;
- Vermijd termen als ‘vakantiedagen’ of ‘bedrijfsuitjes’ in de opdrachtovereenkomst. Uiteraard ga je ook geen termen als ‘functioneringsgesprekken’ gebruiken in je communicatie naar de freelancer toe;
- Laat de freelancer het liefst niet in bedrijfskleding rondlopen;
- Tips geven is oké, maar het is niet de bedoeling dat je de freelancer daadwerkelijk gaat vertellen hoe hij zijn werk moet doen;
- Laat de freelancer zoveel mogelijk zijn eigen tools gebruiken om de opdracht uit te voeren.
Mag je een relatie- en concurrentiebeding afspreken met freelancers?
Ja, je mag een relatie- en concurrentiebeding afspreken met een zzp’er. Het is echter wel belangrijk om het beding zo te formuleren dat het redelijk blijft en er geen (fictieve) dienstbetrekking ontstaat. Een paar aandachtspunten om rekening mee te houden:
- Een redelijke termijn: een concurrentiebeding dat 5 jaar duurt, terwijl de freelancer een opdracht heeft gekregen van 3 maanden, is niet redelijk. Alhoewel er in de wet geen maximale duur is opgenomen, lijkt de rechter de duur van een relatie- en concurrentiebeding vaak te beperken tot 12 maanden;
- Wees concreet: een beding dat te vaag is opgesteld, mag niet. Het moet wel enigszins duidelijk zijn wat het beding omvat. Heeft het relatiebeding alleen invloed op bestaande klanten of ook op oud-klanten? Waar geldt het beding? Alleen in Utrecht of ook in Groningen?
Laat je relatie- en concurrentiebeding checken
Weet je niet zeker of het relatie- en concurrentiebeding dat je hebt opgenomen wel oké is? Twijfel je of jouw relatie met de freelancer te sterk op een arbeidsovereenkomst lijkt? Neem gerust contact op om ons te vragen naar de mogelijkheden.
