Het is goed mogelijk dat jij als ondernemer een keer geconfronteerd gaat worden met een inbreuk op jouw auteursrecht. Misschien ben je fotograaf en zie je opeens een door jou gemaakte foto verschijnen in een krantenartikel, terwijl je daar nooit toestemming voor hebt gegeven. Of je hebt een boek uitgegeven, maar ziet opeens dat een concurrent van je een nagenoeg identiek boek heeft uitgebracht! Je bent ervan overtuigd dat er sprake is van een inbreuk op jouw auteursrecht, maar wat kun je eigenlijk vorderen? In deze blog leggen wij je uit wat de juridische mogelijkheden zijn om op te treden tegen een inbreuk. Wees je er wel van bewust dat deze blog bedoeld is om het schadevergoedingsproces binnen het auteursrecht te verduidelijken. Elke inbreuk is anders, en wat uiteindelijk de juiste schadevergoeding is, hangt van een veelheid aan factoren af. De schade bepalen van een auteursrechtelijke inbreuk is dan ook niet voor niets een van de lastigste onderdelen van een inbreuk! In deze blog behandelen we een aantal vorderingen die veel voorkomen bij een auteursrechtelijke inbreuk.
De sommatiebrief tot het staken van de inbreuk
Het versturen van de brief is eigenlijk geen vordering te noemen, maar we zetten het er toch bij, omdat het voor veel ondernemers die zijn geconfronteerd met een inbreuk op hun intellectuele eigendomsrechten, een logische eerste (en ook belangrijke!) stap is. Je wilt natuurlijk dat de inbreuk stopt, en wel onmiddellijk. Misschien vind je het voldoende dat de inbreuk ophoudt en hoef je verder geen schadevergoeding te zien. Als de aangesproken partij aangeeft op te houden met de inbreuk op jouw auteursrecht, is de kous daarmee af. In de meeste gevallen zul je een onthoudingsverklaring meesturen bij de sommatiebrief (zodat de inbreukmaker deze kan tekenen) waarin onder meer staat opgenomen dat de inbreukmaker de inbreuk onmiddellijk zal staken en deze gestaakt zal houden. Verstuur de brief wel aangetekend, om bewijsproblemen te voorkomen. Is enkel de stopzetting van de inbreuk voor jou niet voldoende, en wil je méér dan dat? Lees dan even verder, zodat je erachter komt wat je nog meer kunt vorderen in jouw sommatiebrief.
Schadevergoeding
Onze auteurswet bepaalt in artikel 27 het volgende:
- Niettegenstaande de gehele of gedeeltelijke overdracht van zijn auteursrecht blijft de maker bevoegd een rechtsvordering ter verkrijging van schadevergoeding in te stellen tegen degene, die inbreuk op het auteursrecht heeft gemaakt.
- In passende gevallen kan de rechter de schadevergoeding vaststellen als een forfaitair bedrag(…).
Allereerst betekent dit artikel, dat je ook een vordering tot schadevergoeding kunt instellen tegen de inbreukmaker, ondanks dat je jouw auteursrecht (bijvoorbeeld bij een akte van overdracht) hebt overgedragen.
Verder staat hier simpelweg dat je een schadevergoeding kunt vorderen tegen de inbreukmaker (overigens vloeit dit ook al voort uit artikel 6:162 BW, omdat een auteursrechtelijke inbreuk een onrechtmatige daad is). De rechter kan bovendien de schadevergoeding vaststellen als een ‘forfaitair bedrag’, wat betekent dat er een gefixeerd bedrag als schadevergoeding wordt vastgesteld, in plaats van de werkelijk geleden schade. Goed, je kunt dus schadevergoeding vorderen van de inbreukmaker. Maar hoeveel schade mag je eigenlijk vorderen? Je mag in principe alleen de daadwerkelijk door jou geleden schade vorderen. De hypothetische vraag die je jezelf zou moeten stellen, is in welke situatie je zou zijn geweest, als de inbreuk niet had plaatsgevonden. Je zou op deze vraag misschien kunnen antwoorden dat je een X bedrag aan gederfde winst bent misgelopen. Het is niet altijd makkelijk om te bepalen wat de door jou daadwerkelijk geleden schade is. Fotografen zoeken vaak aansluiting bij de licentievergoeding die normaal gesproken voor het gebruik van de foto verschuldigd zou zijn geweest. Bovendien worden vaak extra ‘kostenposten’ opgevoerd, zoals:
Het verlies van exclusiviteit.
Geen naamsvermelding.
Vermindering van exploitatiemogelijkheden.
Kosten opsporing inbreuk en vergoeding (juridische) kosten.
De rechter accepteert niet altijd bovenstaande grondslagen als ‘extra’ schadevergoedingspost, naast de door jou daadwerkelijk geleden schade. Als jij vindt dat je zulke schadeposten kunt aanvoeren en onderbouwen, kan je proberen dit te vorderen bij de inbreukmaker.
Winstafdracht
In artikel 27a van onze auteurswet is het volgende bepaald:
Naast schadevergoeding kan de maker of zijn rechtverkrijgende vorderen dat degene die inbreuk op het auteursrecht heeft gemaakt, wordt veroordeeld de door deze ten gevolge van de inbreuk genoten winst af te dragen en dienaangaande rekening en verantwoording af te leggen.
Het is dus mogelijk om een afdracht van de (netto) winst te vorderen bij de inbreukmaker. Wanneer jij een boek hebt geschreven en deze gekopieerd is door een concurrent en ook daadwerkelijk door laatstgenoemde op de markt is gebracht, kun je afdracht van de met het boek gemaakte (netto) winst vorderen. Hiervoor dien je natuurlijk wel te achterhalen hoeveel winst er door jouw concurrent is gemaakt met het boek. Je zal de inbreukmaker niet snel op zijn woord geloven dat er slechts ‘enkele boeken zijn verkocht’. Om deze reden vorder je in jouw sommatiebrief meteen een door een onafhankelijke registeraccountant opgestelde accountantsverklaring, zodat je precies weet hoeveel winst er is gemaakt (en wat de uiteindelijke vordering tot winstafdracht is). Let er wel even op dat je geen winstafdracht en gederfde winst vordert. Dit zou namelijk dubbelop zijn.
Volledige proceskosten
Het liefst laat je het niet tot een rechtszaak komen en kom je tot een schikking met de inbreukmaker. Rechtszaken kosten veel tijd, vaak enige frustratie en je loopt de kans om in de werkelijk gemaakte proceskosten veroordeeld te worden, wanneer je de zaak verliest. De wet bepaalt namelijk dat bij intellectuele eigendomsrecht-procedures in beginsel de volledige proceskosten kunnen worden gevorderd. Let overigens wel even op bij het inschakelen van een jurist of advocaat. Sommige collega’s hebben er hun ‘verdienmodel’ van gemaakt om voor relatief kleine zaken te gaan procederen, en hun eigen kosten zoveel mogelijk omhoog te brengen. Dan krijg je dus zaken waarin de gevorderde schadevergoeding voor de inbreuk enkele honderen euro’s bedraagt, maar daarnaast duizenden euro’s aan juridische kosten worden gevorderd. De rechter staat dit niet altijd toe, maar in beginsel kunnen de volledige proceskosten worden gevorderd in auteursrechtelijke zaken… en dus kom je liever niet bij een jurist of advocaat terecht die een dergelijk verdienmodel hanteert, want je zou ook zomaar de rechtszaak kunnen verliezen. Even opletten dus!
