Een nieuwe wind waait al jaren door de softwarewereld. Wat ooit begon vanuit louter ideologische beweegredenen, is inmiddels uitgegroeid tot een ware trend: Open Source Software. Ook in het bedrijfsleven is deze ontwikkeling niet onopgemerkt gebleven. Steeds meer ondernemingen zien de voordelen van deze ‘nieuwe’ manier van ontwikkelen en distribueren en maken graag gebruik van open source software. Daarbij is het natuurlijk een groot voordeel dat deze software dikwijls gratis is; dit in tegenstelling tot zogenaamde ‘Proprietary Software’. Wat we bij Spaans&Spaans helaas vaak zien is dat gebruikers van open source software onterecht aannemen dat het gegeven dat de software gratis is, betekent dat ‘men er mee mag doen wat men maar wil’. Een misvatting die je duur kan komen te staan! In deze blog leggen we je uit waarom het feit dat open source software vaak gratis is, nog niet betekent dat er geen regels zijn omtrent het gebruik ervan en op welke ‘regels’ je echt even moet letten voordat je met open source software aan de slag gaat.
Wat is Open Source Software?
Open source software is veel meer dan ‘gratis’ software. De naam wordt gebruikt om alle software aan te duiden waarvan de broncode vrijelijk ter beschikking is gesteld. Doordat deze broncode ‘vrij’ en ‘open’ is, kan deze ook door iedereen worden ingezien, verbeterd of uitgebreid (wel zo handig natuurlijk als je ook daadwerkelijk enige programmeerkennis bezit).
Op deze manier kan bijvoorbeeld eenieder die een fout in de broncode ziet dit herstellen. Let wel, hoewel het wijzigen van de broncode is toegestaan, kunnen de licentievoorwaarden eisen dat deze alleen in de vorm van ‘patches’ mogen worden verspreid.
Open source software is niet het eigendom van de overheid of van een bepaald bedrijf. Het moet eerder worden gezien als een ‘community’ (gemeenschap), waarin diverse individuen (en groepen) bijdragen aan een bepaald project. Ofschoon open source een wellicht enigszins mysterieuze zweem over zich heen heeft, wordt het overal ter wereld -en op grote schaal- gebruikt. Enkele bekende voorbeelden zijn Linux, Google Android en WordPress.
Auteursrecht op Open Source Software
Ook Open Source Software geniet auteursrechtelijke bescherming. Zoals we al in eerdere blogs uitlegden, worden ook computerprogramma’s als ‘werk’ onder de Auteurswet (Aw) beschermd. De maker van software (developer) heeft als auteursrechthebbende bepaalde rechten waarmee zijn positie als maker beschermd wordt. Zo biedt het auteursrecht de maker van een werk het alleenrecht om het openbaar te maken en / of te verveelvoudigen (exploitatierechten). Hiermee kan je als maker tegen derden optreden die zonder jouw toestemming gebruik maken van de door jou ontwikkelde software.
In een licentie kan je als auteursrechthebbende aan derden toestemming geven om jouw werk te mogen gebruiken. Ook bij open source software komen licenties om de hoek kijken. Voordat je besluit open source software te gebruiken, is het dus echt essentieel dat je even goed nagaat welke licentie op de software van toepassing is. Juist omdat de voorwaarden in open source licenties afwijken van die in ‘proprietary licenses’ kan je soms voor verrassingen komen te staan. Het is natuurlijk niet zonder reden dat sommige Open Source Licenties enigszins berucht zijn geworden door hun ‘copyleft-karakter’.
Open Source Software-licenties: copyleft vs. non-copyleft
Het aantal Open Source licenties neemt nog altijd toe. De bekendste licenties zijn de GNU General Public License (GPL), de BDS-licentie, Apache-licentie en de MIT-licentie. Iedere licentie stelt zijn eigen voorwaarden aan gebruikers en verspreiders van de software. Maar: een licentie kan pas als open source licentie worden beschouwd, wanneer zij de goedkeuring heeft van de Open Source Initiative. Om goedgekeurd te kunnen worden zal de licentie in ieder geval in overeenstemming moeten zijn met de Open Source Definition en een ‘review traject’ moeten doorstaan.
Open Source licenties kunnen aan de hand van hun ‘copyleft-eigenschappen’ verdeeld worden in grofweg 3 categorieën:
- Strong-copyleft
- Weak-copyleft
- Non-copyleft
Een ‘strong-copyleft licentie’ -bijv. GPL- houdt mede in dat de broncode van de software en eventuele bewerkingen vrij moeten worden gegeven onder dezelfde licentie. Dit betekent dus dat wanneer jij als developer eigen code schrijft die integreert met de ‘open source broncode’, je ook jouw eigen code onder dezelfde licentie beschikbaar moet stellen. De gedachte hierachter is dat men wil voorkomen dat iemand open-source software wijzigt om deze vervolgens als gesloten software te verkopen. Verbeteringen moet dus weer ‘open’ zijn. Het behoeft weinig toelichting dat open source op deze manier het auteursrecht op een wel erg ongebruikelijke wijze gebruikt! Waar het auteursrecht immers de maker een exclusief recht geeft op het verveelvoudigen en openbaar maken van zijn werk, wordt het auteursrecht bij open source ingezet om ervoor te zorgen dat iedereen mag ‘verveelvoudigen en openbaar maken’.
Let wel: dat je afgeleide software onder dezelfde voorwaarden moet verspreiden, betekent nog niet dat je verplicht bent om deze afgeleide software ook daadwerkelijk te verspreiden. Je mag er natuurlijk voor kiezen om deze afgeleide software slechts intern te gebruiken!
Het behoeft weinig toelichting dat -indien je niet bewust bent van dit copyleft-karakter- deze licentie vervelende juridische gevolgen kan hebben. Het (per ongeluk) niet naleven van licentievoorwaarden is helaas niet een onbekend fenomeen. Bewust of onbewust: je bent al snel in overtreding.
Juristen gespecialiseerd in open source licenties
Open source licenties hebben iets geks. Het auteursrecht wordt immers ingezet om het makkelijker te maken om een creatief werk (software) te verveelvoudigen en openbaar te maken. Dat is, wat de aard van copyright betreft, de wereld op zijn kop. Juristen zonder kennis van open source, zijn vaak dan ook niet in staat om hun cliënten hier goed in bij te staan.
Voor juristen met een voorliefde voor open source, ben je bij ons aan het juiste adres. We hebben al meerdere developers (en bedrijven) mogen bijstaan bij het kiezen van de juiste open source licentie, het in kaart brengen van risico’s, enzovoorts.
Neem gerust contact met ons op!
