Je hebt een inspirerende quote gevonden die je graag wilt delen op jouw instagram. Of misschien heb je wel het plan om de quote op een set T-shirts te drukken en deze te verkopen in je webshop. Je vraagt je alleen nog even af hoe het zit met de auteursrechtelijke bescherming van de quote, en of je het stukje tekst wel zomaar mag gebruiken. Je hebt namelijk niet zo zin om – net als RUMAG – ongeveer half Twitterend Nederland over je heen te krijgen. In deze blog leggen we het je uit.
Wat zijn de regels?
Het auteursrecht is “het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld”.
Een beetje vaag is bovenstaande definitie wel, maar waar het op neer komt is dat je als maker van een creatief werk mag bepalen wat er met dat werk gebeurt. Voorbeeld: als jij een foto maakt, mag een derde deze foto niet zomaar als banner op zijn website plaatsen. Hij zal hiervoor eerst toestemming aan jou moeten vragen. Er bestaat nog wel eens het misverstand dat je ‘alles wat er op het internet te vinden is’ gewoon mag gebruiken. Niets is echter minder waar. Zonder toestemming van de auteursrechthebbende (dit is vaak de oorspronkelijke maker) mag je nooit zomaar gebruik maken van andermans creaties.
Auteursrecht op quotes
Het auteursrecht ontstaat automatisch. Je hoeft dus niets te registreren of te deponeren om jouw copyright te activeren. Auteursrecht rust alleen op een ‘werk’ (zoals je hierboven ook al even had kunnen lezen). De hamvraag is dan ook wanneer er precies sprake is van een werk.
Kort gezegd is een creatie pas een werk in de zin van de Auteurswet, als het een ‘eigen oorspronkelijk karakter’ heeft en het de ‘persoonlijke stempel van de maker’ draagt. Je moet dus wel enkele creatieve keuzes hebben gemaakt. Als een werk namelijk zo banaal of triviaal is dat er echt 0 creativiteit meer te bespeuren is, wordt het niet beschermd door het auteursrecht.
Oké, er kan op een quote dus copyright rusten, maar dan moet deze wel een oorspronkelijk karakter hebben en de persoonlijke stempel van de maker dragen. Oftewel: de quote moet voldoende origineel / creatief zijn.
Wanneer wordt een quote beschermd?
Zoals gezegd, kunnen ook (korte) zinnen beschermd zijn door het auteursrecht mits ze maar over de drempel van ‘banaal of triviaal’ komen. Je zal dus moeten gaan kijken of, en zo ja welke, creatieve keuzes de maker heeft gemaakt. Hoe meer creatieve keuzes de maker heeft gemaakt, hoe groter de kans dat er auteursrecht op de quote rust. Logischerwijs is er bij (hele) korte zinnen, minder ruimte voor het maken van creatieve keuzes. Toch kunnen ook die beschermd worden door het auteursrecht. Als er maar sprake is van voldoende creativiteit. Een goede vuistregel is de volgende: hoe groot is de kans dat, een willekeurige derde, bij toeval, dezelfde quote had verzonnen? Als je deze vuistregel inachtneemt, zal het je niet verbazen dat spreektaal of alledaagse zinnen, geen auteursrechtelijke bescherming genieten.
Een zin als “Prettige feestdagen” had natuurlijk iedereen gezegd kunnen hebben. Op zo’n zin kan je dan ook nooit het auteursrecht claimen (logisch, toch?).
Inbreuk op auteursrecht?
Als iemand aan ons vraagt of er op een quote auteursrecht rust, is ons antwoord (helaas): “dat hangt ervan af”.
Je zal voor elke quote, afzonderlijk, moeten bekijken of die al dan niet beschermd wordt door het auteursrecht. Maatwerk is dus gewenst. Een tip: hoe langer de quote, hoe groter de kans dat er copyright op rust.
Maar zelfs als er op een quote copyright rust, zijn er alsnog een aantal situaties denkbaar, waarin je de quote toch (zonder toestemming van de maker) mag gebruiken:
- Je mag de quote voor eigen gebruik inzetten. Wil je op jouw koffiemok een inspirerende quote schilderen, zodat je bij elke slok herinnerd wordt aan jouw werkdoelen? Dat mag. “Eigen gebruik: vormt een uitzondering op de hoofdregel (i.e. toestemming vragen).
- Je mag de quote als citaat gebruiken. Let wel: je moet wel op de juiste wijze citeren: (1) bronvermelding (2) laat zien dat het een quote is, bijv. door middel van aanhalingstekens (3) ga de quote niet lopen aanpassen / herschrijven.
- Je mag er een parodie van maken.
Een quote als (woord-)merk
Een gewaarschuwd mens telt voor twee: een quote die geen auteursrechtelijke bescherming geniet, kan alsnog beschermd zijn door het merkenrecht. Indien de merkhouder de quote als woordmerk heeft gedeponeerd, zal je rekening moeten houden met deze regels.
Quotes zomaar gebruiken?
Conclusie: voordat je zomaar een quote op een T-shirt plakt of op je Inta-account deelt, is het handig om eerst even te bekijken of er misschien auteursrecht op rust. Op alledaagse en / of hele simpele zinnen, rust natuurlijk geen copyright (dat zou wel heel gek worden). Maar het is goed om te weten dat ook (hele) korte zinnen, toch beschermd kunnen zijn. Als er, door de maker, maar voldoende creatieve keuzes zijn gemaakt. Is dat het geval? Dan mag je de quote niet zomaar gebruiken, tenzij er een uitzondering van toepassing is of je om toestemming hebt gevraagd.
Meer hulp nodig?
Twijfel je nou nog steeds of je nou wel of niet die quote mag gebruiken (en hoe dan precies)? Neem dan gerust contact op met onze juristen. Wel zo fijn, die peace of mind.
